Sevgili okurlar, daha önce bu konuda yani beton soğutma meselesi için oldukça makale yayınlamıştık. Ancak bir kaç gün önce yaşamış olduğumuz felaketin ardından yaşadığımız binaların dayanıklılığı bize tekrar bu konu üstünde yazmayı gerektirdi.
Bugün günlerden Salı 03.11.2020, yaşadığım güzel şehir İzmir'de geçtiğimiz Cuma 7.0 büyüklüğünde bir deprem yaşadık. Deprem yaklaşık 35 saniye sürdü ve 7 bina deprem anında tamamen yıkıldı. 504 adet bina hasarlı durumda ve 172 binada kullanılamayacak durumda olduğundan boşaltıldı. Şuan haberlere baktığımda 100 den fazla insanın yaşamını yitirdiği ve 1000 den fazla vatandaşımız yaralandığını görmekteyim.
Depremi bizzat yaşayan biri olarak benim ve çevremdekilerin herhangi bir zarar olmadan bu depremi atlatmasından dolayı mutlu olmamızın yanında şehrimizde kaybettiğimiz hemşerilerimizin acısı bizi derinden sarsmıştır.
Burada hemen hemen herkes aynı soruyu sordu, bu binalar neden yıkıldı? Televizyonlarda, haberlerde ve tartışma programlarında bir çok fikir ortaya atıldı. Bunlardan bazıları, deprem yönetmeliklerine aykırı bina yapımı, kalitesiz veya eksik malzeme kullanımı gibi. Bizim aklımıza da şahsen gelen binaların beton kalitesi oldu. Acaba yıkılan bu binalarda kullanılan demir miktarı yeterli miydi veya kullanılan beton kalitesi iyi düzeyde miydi?
Beton Kalitesi;
Bizim üstünde konuşacağımız konu beton kalitesi olacaktır. Nitekim uzmanlık alanımız beton soğutma.
İzmir sıcak bir şehir,
yazları hava sıcaklığı 40°C yi bulmaktadır. Nemli hava sıcakla birleştiğinde bazen nefes almak bile zor olmaktadır. Tabi kabul ediyorum bu makaleyi okuyan körfez ülkelerinde yaşayan arkadaşlar şöyle diyebilir; siz gelinde Dubai’yi bir görün veya Kuveyt de öğle vakti dışarıda bir tur atında görelim sıcak neymiş anlarsınız. Tabi buraları da gören biri olarak söylüyorum haklısınız arkadaşlar ancak ben şimdi yaşadığım şehir ve geçirdiğimiz felaket üzerine dikkatleri çekmek istiyorum. Evet İzmir sıcakları Türkiye’nin diğer illerine göre daha sıcak geçen bir iklimi vardır. Bu sıcak havalarda bina inşa ederken kimsenin de pek önemsemediği ve dikkat etmediği bir konu olan beton kalitesidir.
Beton Çeşitleri;
Çok kısa bir şekilde hatırlatmak gerekirse, beton çeşitleri ve beton kalitesi kullanım amaçlarına göre farklıdır. Çimento-agrega-kum-su-katkı maddeleri karışımındaki miktarlara göre farklı sınıflara ayrılır. Mesela halk arasında en çok bilinen sınıflandırma beton basınç dayanımlarına göredir. Yani C20, C30 diye bilinen sınıflandırma. C santimetreyi ifade eder, rakamlarda cm deki taşıma yükünü. Mesela C20, santimetrede 200kg yük taşımayı ifade eder. Evet bu kısa bilgiden sonra, Türkiye’de 2000 yılı yönetmeliğine göre C20 den aşağı beton kullanımı yasaklandı. Avrupa da ise C30 dan üstü tercih ediliyor.
Beton basınç dayanımı beton kalitesini belirleyen bir etken olduğunu yukarıda belirttik, ancak kaliteli bir karışım ile basınç dayanımı yüksek bir beton kullanmanız tek başına kaliteli bir beton bina yapımında yeterli olur mu acaba? Mesela beton dökülen hava şartları beton kalitesini etkiliyor mu? Yanıt basit arkadaşlar evet etkiliyor hatta çok etkiliyor. Siz C35 beton kullansanız bile eğer çok sıcak havalarda beton üretip şantiyede kullanıyorsanız, betonun kalitesi sıcak havanın etkisi ile uygulama yerinde çeşitli problemler oluşturacaktır. Bu problemler kısaca beton da çatlamalar ve yarıklar oluşumudur. Beton 30°C den daha sıcak ise bu çatlama ve yarıklar kaçınılmazdır. Düşündüğümüzde, binanızda kullanılan beton C35 gibi yüksek kaliteli ancak uygulama yerinde büyük ve uzun çatlaklar oluşuyor. Yönetmeliklere göre zaten bu kabul edilir bir şey değil. Diğer yandan işte depremlerde yıkılan binaların muhtemelen düşük kaliteli beton kullanımı ve ayrıca uygulama yerindeki eksikliler olabileceğini düşünmek gerekiyor.
Üzülerek görüyoruz ki çoğu inşaat firması en iyi kalite betonu kullansa bile sıcaklık faktörünü göz ardı etmektedir. C30, C35 beton kullanıp, çok sıcaklarda betonu uyguladığında ne gibi sonuçları olacağını göz ardı etmektedir veya fark etmemektedirler.
Betonu serin tutmalısınız!
Bu yüzden sözümüz aslında inşaat firmalarına olacaktır. Kaliteli bina inşa etmek istiyorsanız, kaliteli malzeme kullanmanız gerekiyor bunu söylememe gerek yok zaten farkındasınız ancak söylemek istediğimiz betonunuzu serin tutun, mutlaka 30°C'nin altında tutun.
Rosen beton soğutma sistemleri olarak,
Dünyanın çeşitli yerlerinde önem derecesi yüksek olan yapılarda, barajlar, havaalanları, otoyollar, köprüler ve Nükleer santral inşaatlarında beton soğutma uygulamaları gerçekleştirmiş bulunuyoruz. Temennimiz ve amacımız bu çok önemli yapıların yanında, evlerimiz, hayatımızı geçirdiğimiz yegane yaşam alanlarını da gerekliliklere uygun şekilde üretilen binalar olmasıdır.
Yani beton soğutma bugün sıcak bölgelerde olmazsa olmaz bir uygulama olmasıdır.
Serin beton kullanımı inşaat yönetmeliklerine girmeli, 30°C''nin üzerinde beton kullanımı yasaklanmalıdır.
Vatandaşlarımız yaşamak için bir ev alırken veya kiralarken, bu evin kaliteli ve güvenli bir yapı olduğunu anlayamayabilir, çünkü bu bina inşa ederken denetlenecek ve kontrol edilecek bir durumdur. Yani bahsettiğimiz konu kanunlar ve yönetmelikler ile kural haline getirilmelidir.
Umarız ülkemizde de tüm gelişmiş ülkelerde olduğu gibi bu konuda gerekli adımlar atılır. Kaliteli ve güvenilir evlerde yaşamak hepimizin en temel hakkı. Rosen olarak diliyoruz ki, devletimiz ve yetkili merciler bu konuda gerekli adımları en kısa zamanda atarlar.
Hayatını kaybeden hemşerilerimize Allah'tan rahmet ve yakınlarına en içten dileklerimle başsağlığı diliyorum.
Mustafa Göğcü
Tamutom Ice Machines
General Manager